Dialekt mazowiecki - Kurpie
Dzieje wsi Kadzidło
Halina Karaś   

Kadzidło to jedna z największych miejscowości na Kurpiach. Powstała w pierwszej połowie XVII wieku w czasach intensywnej kolonizacji Puszczy Zielonej po wojnach polsko-szwedzkich. Masowy wówczas napływ ludności na Kurpie, głównie z północy, był przez nie wywołany.

Nazwa wsi wywodzi się od wyrazów pospolitych: kadzidło, kadzić. Nazwy takie wskazują na związek pierwotnych mieszkańców wsi z gospodarką leśną, przede wszystkim z bartnictwem.

O Kadzidle wspomina się w aktach bartnych pochodzących z lat 1673-1683. Wieś założył Jan Małachowski, starosta ostrołęcki, który ufundował też pierwszy drewniany kościół. Jego syn Antoni Małachowski pod koniec XVIII wieku, w 1783 roku, wybudował następnie kościół murowany. Następnie pod koniec wieku XIX w Kadzidle wybudowano dzięki staraniom ówczesnego proboszcza Rajchla neobarokowy kościół, który funkcjonuje do dziś. Jego wyposażenie częściowo jest renesansowe, do kościoła przeniesiono pochodzący z II połowy XVII wieku ołtarz z bazyliki w Kodniu.

Dalszy rozwój Kadzidła nastąpił po uzyskaniu statusu wsi gminnej. Dawny typ budownictwa można zobaczyć już tylko w „Zagrodzie Kurpiowskiej” w Kadzidle. W 1887 roku staraniem Krasińskich została założona fabryczka guzików, które wyrabiano z rogu, kości i masy perłowej. Mieszkańcy oprócz rolnictwa trudnili się także rękodzielnictwem. Dobrze rozwijało się tu tkactwo.

Po II wojnie światowej duże zasługi w zachowaniu i rozwijaniu kurpiowskiej kultury ludowej położył ówczesny proboszcz, ks. Mieczysław Mieszko. W latach 60. XX wieku powstała Spółdzielnia Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka”, która zrzeszając twórców ludowych i chałupników, prowadzi swoją działalność do dziś.

 

Źródła:

http://www.kadzidlo.pl

Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany, pod red. K. Rymuta, t. IV, Kraków 2001, s. 248.  

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1882, t. III, s. 664.

Henryk Friedrich, Gwara kurpiowska. Fonetyka, Warszawa 1955.